Laboratuvar Testlerini Etkileyen Faktörler

Kan ve idrar tahlilleri hastalığı teşhis etmede ana ölçütlerden birisidir. Tahlile gelmeden önce uyulması gereken kurallara dikkat edilmeli, aksi halde analizleri etkileyecek uygulamalar olduğu takdirde teşhislerde yanılmalar olabilmektedir. Bu nedenle analize gitmeden önce bilinmesi gerekenlere dikkatinizi çekmek istiyoruz.

LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Kan ve idrar tahlilleri hastalığı teşhis etmede ana ölçütlerden birisidir. Tahlile gelmeden önce uyulması gereken kurallara dikkat edilmeli, aksi halde analizleri etkileyecek uygulamalar olduğu takdirde teşhislerde yanılmalar olabilmektedir. Bu nedenle analize gitmeden önce bilinmesi gerekenlere dikkatinizi çekmek istiyoruz.

AÇLIK DURUMU Acil durumlar hariç çoğunlukla tahliller aç karnına yapılmaktadır çünkü yemekten sonra sindirilen besinler bağırsaklardan emilir ve daha sonra kan dolaşımına katılır. Bu da kanda bazı seviyeleri yükselterek değiştirir ayrıca kanda artan şilomikronlar serum ve plazmada bulanıklık yaparak ölçüm yapan metodun yanlış sonuçlar vermesine neden olabilmektedir. Bunun için analiz yapmak için 10 – 12 saatlik bir analiz istenir. Bazı kişiler aç olmadığı için bu konuda sağlık çalışanlarına yanlış bilgi verebilmektedir. Ancak bu durum tahlil sonuçlarını etkileyecek teşhis ve tedavi sürecini yanlış yönlendirecektir. Bu nedenle hastanın açlık durumuyla ilgili uzmanlara doğru bilgi vermesi önemlidir.

EGZERSİZİN ETKİSİ Egzersizin vücut sıvılarının yapılarına etkisi aktivitenin süresi ve yoğunluğu ile ilgilidir. Egzersiz sonunda alınan kan numunelerinde AST, LAH, CK, ÜRE, KERATİNİN, TRANSFERİN sonuçlarında yükselmeler olduğu, kan glikozunun değişimler gösterdiği, plazma renin aktivitesi, Aldosteron büyüme hormonunun patolojik düzeylere ulaştığı göz önünde bulundurulmalıdır. Egzersiz sonlandırıldıktan kısa bir süre sonra normale döner. Egzersiz bazı hormonların da değişimine neden olur. En önemli değişiklik serbest T4 düzeylerinde olur. TSH, T3, TROKSIN düzeyleri değişmezken T4 %35 kadar artar.

POSTÜRÜN ETKİSİ Normal bir erişkinin dik oturma halindeki hacmi yatay pozisyondaki kan hacminden 600 – 700 ml. daha azdır. Neden kanın proteinsiz sıvısının doku arasına geçmesidir. Bu nedenle kanda bütün proteinlerin konsantrasyonları artar. Proteine bağlı ilaçlar Ca, bilirubin konsantrasyonları artar, Orstastatik Proteinüri görülebilir. Sürekli yatak istirahati halinde ise; Serum proteinlerinde azalma meydana gelir. İdrarda azotlu maddeler, Ca, Na, P ve fosfat-sülfat miktarları artar.

SİRKADİYEN ( GÜN İÇİ) DEĞİŞİKLİKLER Oturuş biçimi, fizik aktivite, yenilen besinler, stres, aydınlık, karanlık, uyku gibi faktörler, bazı maddelerin gün içi değişikliklerine neden olur. Serum demir, kortizol ve Potasyum düzeyleri sabah yüksek, öğleden sonra düşüktür. Erkeklerde testosteron, kadında prolaktin gece yükselir. TSH düzeyi 02:00 04:00 arası maksimumdur. Büyüme hormonu uykuda maksimumdur.

SİGARA İÇME İçerdiği nikotinden dolayı sigara birçok testi etkiler. Bunların içinde lipitler, hormonlar, vitamin B12 ve CEA gibi parametreler sayılabilir. Sigara içenlerde kan eritrosit sayısı daha yüksektir.

İLAÇ KULLANIMI IM enjeksiyon kas irritasyonuna ve kas enzimlerinin (CK - Aldolaz – LDH) artışına sebep olur. Morfin ve Meperidin gibi Opiatlar, oddi Srinklerinin spazmına ve sonuçta karaciğer ve pankreas enzimlerinin artışına yol açar. Diüretikler hipotermiye yol açar. Fenidoin, Ca ve P düzeyini azaltır, ALP’yi yükseltir.

ATEŞ Ateş birçok hormonal cevabı hızlandırır. Ateş başlangıcında hiperglisemi oluşur. Hiperglisemi insülin salgısını uyarır ve toleransı düzeltir. Ateş tiroksin salgılanmasını azaltır. Kortikotropin salgısını artırarak kortizol seviyelerini yükseltir. Aldosteron seviyeleri artar, sodyum ve klorür retansiyonu görülür. ADH artması vücutta su birikimine yol açar.

MEVSİMSEL DEĞİŞKENLİKLER Özellikle yaz ve kış mevsimi arasındaki bazı laboratuvar parametrelerini etkiler. Hemoglobin, hematokrit ve CRP gibi testlerde yükseklik görülür.