Koroner Arter Bypass Ameliyatı Nedir?

Koroner arter bypass ameliyatı kısaca, vücudunuzun başka yerlerinden alınan damarlarla koroner arterlerdeki darlık/tıkanıklık bölgesinin uzağına bypass (köprüleme) yapılması olarak ifade edilebilir. Ameliyatın mantığını şu şekilde tasvir edecek olursak daha anlaşılır olacaktır. Yoğun trafiği olan beş şeritli bir otoyol düşünün ki, yanındaki dağdan düşen çığ nedeni ile dört şeridin tamamı kapanmış, ve tüm trafiğin aktığı son şerit de çığın yavaş yavaş ilerlemesi nedeni ile risk altında. Böyle bir durumda kara yolu görevlilerinin yapacağı şeylerden birisi, çığ bölgesinin öncesinden sonrasına uzanan alternatif bir yan yol açarak trafiğin çığ alanını bypass etmesini (köprülemesini) sağlamak olacaktır. Biz de benzer şekilde, koroner arterlerdeki darlık/tıkanıklık bölgesinin uzağına yapacağımız bypasslar ile kalbinizin yeterli kan alamayan bölgelerine tekrar kan ulaşmasını sağlamayı planlıyoruz.

Koroner Arter Bypass Ameliyatının Beklenen Faydaları Nelerdir?

Koroner arter bypass ameliyatının amacı, daralmış veya tıkanmış koroner arterlerin neden olduğu yetersiz kan akımının, dikilen yeni bypass damarları sayesinde arttırılmasıdır. Bu sayede, hastaların yaşam sürelerinin uzatılması, göğüs ağrısı ve kalpten kaynaklı olan nefes darlığı gibi şikayetlerinin giderilmesi, egzersiz kapasitelerinin arttırılması ve meydana gelebilecek yeni kalp krizlerinin önüne geçilmesi planlanır.

Koroner Arter Bypass Ameliyatı Nasıl Yapılıyor?

Geleneksel Yaklaşımla Koroner Arter Bypass Ameliyatlarında: Hasta ameliyathaneye alınır ve monitörlere bağlanarak hayati bulguları anlık olarak izlenmeye başlanır. Hastanın kimlik bilgileri kontrol edilir ve ameliyat planı evrakları gözden geçirilir. Anestezi bölümü uzman doktoru ve teknisyenleri hastanın damar yollarını açar, ameliyat sırasında ve sonrasında tansiyonunuzu anlık takip edebilmek için arter kateterini (el bilekleri veya kasıktaki arterler yolu ile) takar, genel anestezi ilaçlarını uygular (uyutur), solunum cihazına bağlar, kan ürünü, sıvı ve ilaç tedavilerinin verilebilmesini sağlayan santral venöz kateterlerini (boynun iki yanındaki veya kasıktaki toplar damarlar yolu ile) takarak hastayı ameliyat ekibine devreder. İdrar sondası takılan hastanın ameliyat edilecek bölgeleri antiseptik solüsyonlarla temizlenerek steril örtülerle örtülür. Ardından hastanın göğüs kemiği (iman tahtası) kesilerek göğüs boşluğuna girilir. Köprüleme için kullanılacak damarlar hazırlanır. En sık kullanılan damarlar şunlardır: Internal mammeryen arter (göğüs kemiğinin her iki yanında bulunan göğüs ön duvarı atardamarları), büyük safen venler (her iki bacakta, ayak bileğinden kasıklara doğru cilt altında uzanan toplardamarlar), radyal arterler (her iki ön kolda bulunan ve dirseklerden baş parmaklara doğru uzanan atardamarlar). Cerrah göğüs kafesini ekartör yardımı ile açarak, göğüs boşluğuna ulaşır. Ardından kalbin içinde yer aldığı perikard kesesini açarak kalbe ulaşır. Ameliyat sırasında pıhtı oluşmasını önlemek üzere hastaya heparin (kan sulandırıcı ilaç) verilir ve hasta kardiyopulmoner bypass makinasına (kalp-akciğer makinası) bağlanır. Önemli doku ve organları korumak için vücut soğutulmaya başlanır. Ameliyat sırasında akciğerleri ve kalbi durdurulan hastanın hayati fonksiyonları bu makine sayesinde devam ettirilir. Özel kardiyoplejik solüsyonlarla kalbin durdurulması sonrasında, daralmış veya tıkanmış olan koroner arterlere yönelik bypass anastamozları gerçekleştirilir (çok ince dikişlerle köprülenecek damarın bir ucu koroner arterdeki darlığın ilerisine, diğer ucu da aorta dikilir). Ameliyatın bu bölümüne köprüleme aşaması denilebilir. Ameliyat sırasındaki değerlendirmede kalpten çıkan ana atardamar olan aortta yoğun plak tespit edilen hastalarda cerrah, ameliyatın köprüleme aşamasını kalbi durdurmadan (pompalı-çarpan kalpte) gerçekleştirmeye ve bazen de hastayı kardiyopulmoner bypass makinasına hiç bağlamadan (pompasız, off-pump) ameliyatı yapmaya karar verebilir. Köprüleme aşamasının tamamlanmasını takiben kalp ve akciğerler yeniden çalıştırılır, hasta kalp-akciğer makinasından ayrılır ve protamin (daha önce verilmiş olan heparin isimli kan sulandırıcının etkilerini tersine çeviren ilaçtır) verilir. Kanama kontrolünü takiben açılmış olan göğüs boşluklarına ve ameliyat sahasına göğüs tüpleri koyulur. Bu göğüs tüpleri sayesinde, ameliyat sonrası erken dönemde oluşabilecek sızıntı tarzındaki kanama ve sıvı birikimlerinin içeride birikmeden dışarıya alınması sağlanır ve akciğerlerin sönmesi engellenir. Ameliyat sonrası erken dönemde kalp ritim sorunu yaşayabileceği düşünülen hastalarda gerekli olursa kullanmak üzere bir/iki adet pil teli önlem olarak kalbe takılabilir. Göğüs kemiği tellenir. Cilt-altı dokular ve cilt kapatılır. Hasta ameliyatı takiben, uyuyor şekilde ve solunum cihazına bağlı olarak yoğun bakıma alınır. Yoğun bakımda hayati bulguları, kanın oksijenlenme ölçümleri, göğüs tüplerinden olan kanama miktarı, idrar çıkışı vb. parametreler yakın olarak takip edilir. Anlamlı olarak uyanan ve takip edilen parametrelerinde sorun olmayan hasta solunum cihazından ayrılır. Yoğun bakım takiplerinde ek sorunu olmayan ve hayati fonksiyonları stabil seyreden hasta 1-2 gün içerisinde kalp ve damar cerrahisi servisine alınır. Servis izlemlerinde ek sorunu olmayan ve hayati fonksiyonları stabil seyreden hasta 4-6 gün sonra evine taburcu edilir. İşlemin tahmini süresi: Koroner arter bypass ameliyatlarında ameliyatın süresini etkileyen bir takım faktörler mevcuttur. Ameliyatın süresi, hastanın kaç koroner arterine müdahale edileceği, koroner arterlerin çapı ve damar sertliğinin şiddeti ve bypass ameliyatına ek yapılacak müdahalenin olup olmamasına göre değişmekle birlikte ortalama 4-6 saat sürer. Minimal invaziv Direkt Koroner Arter bypass Ameliyatlarında (MIDKAB): Hastanın ameliyat öncesi değerlendirilmesi sırasında cerrah uygun görürse, ameliyattan önce hastanın onayını almak kaydıyla ameliyatı, göğüs kemiğini kesmeden, sol meme hizasından yapılacak küçük bir kesi ile (sol mini-torakotomi yoluyla) kaburgaların arasından yapabilir. Bu ameliyat tekniğinde, önceki anlatılanlardan farklı olarak, hastanın kasığından veya köprücük kemiklerinin birinin altından yapılan kesiler sonrasında arter ve venleri bulunur ve buradan gönderilen özel kanüller kullanılarak hasta kalp-akciğer makinasına bağlanır. Hastanın tüm ameliyatı aynen geleneksel (göğüs kemiği kesilerek) yaklaşımla yapıldığı şekilde, sol meme hizasından yapılan küçük kesi yolu ile gerçekleştirilir. Ameliyat çarpan kalpte veya kalp durdurularak gerçekleştirilebilir. Erken iyileşme, daha az kan ürünü kullanımı, kısa hastane yatış süresi gibi cazip yönleri olsa da, tüm hastalar için uygun değildir. Ayrıca, küçük kesi içerisinden çalışmanın getirdiği bir takım zorluklar mevcuttur. Ameliyat süresi çok daha uzundur. Küçük kesi ile başlanan ameliyatlarda karşılaşılan bir takım sorunları çözmek için, ek olarak göğüs kemiğinin de açılması gerekebilir. Kanülasyonda kullanılan atardamar ve toplardamarların yaralanmaları, kalbe giren ana toplardamarların (vena kava inferior, pulmoner venler) veya kalpten çıkan ana atardamarların (aorta ve pulmoner arter) yaralanmaları ve küçük kesi yolu ile kalbe pozisyon verirken kalpte yaralanma ihtimali vardır. Ayrıca, ameliyat sonrasında gelişebilecek bir kanamanın kontrol altına alınması küçük kesi yolu ile zor olmaktadır. Bu yöntem ile yapılan ameliyatlardan sonra da hastaya göğüs tüpleri ve bir/iki adet pil teli yerleştirilebilir. Hastanın ameliyattan sonraki takiplerinde bir farklılık yoktur. Genelde serviste 1-2 gün daha az yatarak taburcu olurlar. Bu hastaların göğüs tüplerinin çekilmesini takiben yan yatmalarında bir sorun yoktur. İşlemin tahmini süresi: Koroner arter bypass ameliyatlarında ameliyatın süresini etkileyen bir takım faktörler mevcuttur. Küçük kesi ile yapılacak olan bir ameliyatın süresi, hastanın kaç koroner arterine müdahale edileceği, koroner arterlerin çapı ve damar sertliğinin şiddeti ve bypass ameliyatına ek yapılacak müdahalenin olup olmamasına göre değişmekle birlikte ortalama 6-7 saat sürer. 

Yapılması Planlanan İşlem Hastalığı Tamamen Tedavi Edecek mi? Ne yazık ki günümüzde uygulanan hiçbir yöntem koroner arter hastalığını tamamen ortadan kaldıramamaktadır. Koroner arter hastalığının ilerleyici bir süreç olması nedeni ile, zaman içerisinde bypass yapılan damarların daha uç kısımlarında yeni darlıklar ve tıkanıklıklar gelişebilir. Bu süreci geciktirebilmek için sigarayı bırakmalı, düzenli egzersiz yapmalı, ilaçlarınızı düzenli olarak kullanmalı, diyet önerilerini yerine getirmeli ve kardiyoloji kontrollerinizi aksatmamalısınız. Koroner Arter Hastalığında Kullanılan Başka Tedavi Yöntemleri de Var Mıdır? Günümüzde, koroner arter hastalığına sahip hastaları tedavi etmek için kullanılan üç temel yöntem mevcuttur. Bunlar ilaç tedavisi, perkütan (ameliyatsız) koroner girişimler ve koroner arter bypass ameliyatlarıdır. Ameliyatsız (perkütan) koroner girişimler girişimsel kardiyologların anjiyografi ünitesinde lokal anestezi altında gerçekleştirdikleri işlemlerden birisidir. Hastanın kasık veya el bileği atardamarından takılan kateter içinden gönderilen teller aracılığı ile koroner arterdeki darlık/tıkanıklık geçilir, bu bölgede balon şişirilerek darlık giderilmeye çalışılır (balon anjiyoplasti) ve darlığın giderilmesini takiben sorunlu bölgeye stent yerleştirilir. Hastaya kan sulandırıcı ilaçlar başlanır. Herhangi bir sorun ile karşılaşılmaz ise hasta bir-iki gün sonra taburcu edilir ve kardiyoloji poliklinik kontrollerine devam eder. Ameliyatsız Bir Tedavi Yöntemi Var İse Neden Ameliyat Olmayı Tercih Edeyim? Koroner arter hastalığında kullanılan tedavi yöntemleri, sanılanın aksine birbirinin alternatifi olmaktan ziyade çoğu zaman birbirinin tamamlayıcısıdırlar. Primum non nocere ifadesi Latince bir deyiş olup “öncelikle, zarar verme” anlamına gelir. Tıp fakültelerinde öğrencilere öğretilen ana kurallardan birisidir. Hastasına herhangi bir tıbbi müdahalede bulunmayı planlayan hekime, her şeyden önce, müdahalenin yol açabileceği olası zararları göz önünde bulundurmasını hatırlatmayı amaçlar. Verdiği tüm kararlarda “öncelikle, zarar verme” prensibini gözeten Kalp Takımı üyeleri, her hasta için en uygun ve en fazla yarar göreceği tedavi yöntemini belirlerken kısaca ve sırasıyla şu 3 soruya yanıt arar: Hastanın mevcut koroner arter hastalığı, girişim yapmayı gerektirecek derecede ciddi midir? İlaç tedavisi yeterli olmaz mı? Hastanın koroner arterlerindeki darlıkları perkütan (ameliyatsız) koroner girişimle gidermek mümkün müdür? a. Perkütan (ameliyatsız) koroner girişimin bu hasta için riski yüksek midir? Bazı hastalarda, girişim yapılması planlanın koroner arterin anatomisi (dallanma şekli ve dalların çıkış açısı nedeni ile uygun boyuttaki balon ve stentin damar içerisinde yönlendirilmesi mümkün olmayabilir )ve hastalık nedeni ile tutulan koroner arterin yapısı (damarın çapı, damardaki kireçlenmenin çok yüksek olması gibi nedenlerle stentin sağlıklı açılması mümkün olmayabilir, veya stentin tutunacağı sağlıklı damar dokusu bulunmayabilir) nedenleri ile ameliyatsız yöntemle darlığı açmaya çalışmak yüksek riskli olabilir. Bu hastalarda Koroner arter bypass ameliyatı daha uygun bir seçenek olabilir. b. Hastaya yerleştirilecek stentin erken dönemde tıkanmasına yol açabilecek ek sorunlar mevcut mudur? Şeker hastalığı, kötü koroner anatomi, uzun stent gerektiren koroner darlıklar, çoklu stent uygulama gerekliliği, hastanın ek tıbbi sorunları nedeni ile işlem sonrasında çoklu kan sulandırıcı alamayacak olması ve benzeri durumlarda erken stent trombozu (tıkanıklık) riski yüksektir. Bu hastalarda koroner arter bypass ameliyatı daha uygun bir seçenek olabilir.

Hastanın koroner arterlerindeki darlıkları koroner arter bypass ameliyatı ile gidermek mümkün müdür?

a. Hastanın genel tıbbi durumu açık kalp ameliyatını kaldırmaya müsait mi?

 Bazı hastaların genel tıbbi durumları (çok ileri yaşta, ileri derecede düşkün, yeterli hareket imkanı olmayan, yatağa bağımlı ve kırılgan hastalarda olduğu gibi) açık kalp ameliyatını kaldırmaya müsait olmayabilir, hastanın sahip olduğu ek tıbbi sorunlar nedeni ile koroner arter bypass ameliyatının tahmin edilen riski çok yüksek olabilir, veya hastanın ek tıbbi sorunları nedeni ile beklenen yaşam süresi oldukça düşük olabilir. Bu durumdaki hastalarda açık kalp ameliyatından ziyade ameliyatsız (perkütan) koroner girişim yöntemlerini tercih etmek hasta sağlığı ve konforu açısından daha uygun olabilir.

b. Hastanın koroner arterlerindeki darlıklar koroner arter bypass ameliyatı yapılmasına uygun mu?

Koroner arter bypass ameliyatında gerçekleştirilen köprüleme işleminin sağlıklı bir şekilde uzun yıllar çalışabilmesi için, damarın darlık/tıkanıklık sonrasındaki kısmının kendisine getirilen kanı çekebilecek kadar sağlıklı ve çapının belli bir değerin üzerinde olması gereklidir. Koroner arter hastalığı nedeni ile koroner arterin başından sonuna kadar yaygın şekilde tutulduğu ve koroner arter çapı 1 mm ve altında olan hastalarda ameliyattan beklenecek fayda ve ameliyatın getireceği riskin oranı her hasta için ayrı ayrı değerlendirilir. Bazı hastalarda ameliyatsız (perkütan) koroner girişim yöntemlerini tercih etmek ve bazı hastalarda da herhangi bir koroner girişim yapmak yerine sadece ilaç tedavisine devam etmek daha uygun olabilmektedir. Koroner arterlerdeki darlık/tıkanıklıklardan ameliyatsız bir yöntemle kurtulmak oldukça cazip görünse de, ne yazık ki her hasta için en uygun ve/veya en çok fayda göreceği tedavi yöntemi farklı olabiliyor. Bazı hastalarda ise, ameliyatsız (perkütan) girişimin riski ameliyat riskinden çok daha yüksek olabilmektedir. 

Koroner Arter bypass Ameliyatının Riski Yüksek midir? 

Ameliyatın Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?

İnsan vücuduna yapılan tüm girişim ve ameliyatların bir takım riskleri mevcuttur. Genel olarak konuşmak gerekirse, koroner arter bypass ameliyatına alınan hastaların yaklaşık %95-98’i ciddi bir olumsuz durumla karşılaşmadan evlerine taburcu olurlar. Bu konularda aklınıza takılan, anlamakta zorlandığınız noktalar varsa, doktorunuzdan daha ayrıntılı açıklamada bulunmasını isteyebilirsiniz. Koroner Arter Bypass Ameliyatlarında Komplikasyon Görülme İhtimalini Arttıran Riskler Nelerdir? Koroner arter bypass ameliyatına alınan hastalarda komplikasyon gelişme riski hastadan hastaya değişiklik gösterir. Komplikasyon gelişme riskini arttıran bireysel faktörler şunlardır: Yaşınız (ileri yaştaki hastalarda risk daha yüksektir), Cinsiyetiniz (bayan hastalarda risk daha yüksektir), Kilonuz (normalden aşırı kilolu veya zayıf olan hastalarda risk daha yüksektir), Sedanter yaşam tarzı (normal yaşamlarında düzenli fiziksel aktiviteye sahip olmayan hastalarda risk daha yüksektir) Eşlik eden kronik hastalıklarınızın olup olmaması; Şeker hastalığı (insülin tedavisine rağmen yüksek seyreden kan şekeriniz varsa risk daha yüksektir) Hipertansiyon (özellikle kontrolsüz yüksek tansiyonu olan hastalarda risk daha yüksektir) Böbrek yetmezliği (böbrek yetmezliği olan veya diyalize giren hastalarda risk daha yüksektir) Karaciğer Hastalığı (karaciğer yetmezliği olan hastalarda risk daha yüksektir) Akciğer Hastalığı (akciğer hastalığı olan hastalarda risk daha yüksektir) Sigara (sigara veya tütün ürünlerini kullananlarda ve özellikle KOAH hastalığı olanlarda risk daha yüksektir) Felç (ince) hikayesi veya beyni besleyen damarlarda darlık/tıkanıklık olan hastalarda risk daha yüksektir) Periferik arter hastalığı (bacak atardamarlarında tıkanıklık/darlık olan hastalarda risk daha yüksektir) Aort anevrizması ( ana atar damarının herhangi bir kesiminde balonlaşma olan hastalarda risk daha yüksektir) Beyin anevrizması (beyin damarlarında tespit edilmiş balonlaşma olan hastalarda risk daha yüksektir) Komplikasyon görülme riskini arttıran diğer durumlar şunlardır: Ameliyata alınırken yaşamsal değerleri sınırda olan, kalbi destekleyici ilaçlar almakta olan, kalp destek cihazı takılmış olan hastalarda ve entübe (solunum cihazına bağlı) olarak ameliyata alınan hastalarda risk daha yüksektir Ameliyatın aciliyeti (acil olarak ameliyata alınan hastalarda, ameliyat öncesinde rutin olarak yapılan tetkiklerin/görüntülemelerin tamamlanamaması nedeni ile bu hastalarda risk daha yüksektir) Sol ana koroner arterinde veya LAD (sol ön inen koroner arterinde) ileri derecede darlığı olan hastalarda risk daha yüksektir. Koroner arter bypass ameliyatı yanında, kalbinizde ameliyat sırasında müdahale gerektiren başka bir hastalığınız varsa risk daha yüksektir Kalp rezervinizin düşük olması (kalp yetmezliği olan veya kalbi düşük performansta çalışan hastalarda risk daha yüksektir) Kalpten çıkan ana damardaki plak yükü (ana damarında yoğun kireç veya plak yükü olan hastalarda risk daha yüksektir) Koroner arterler anatomisi (koroner arterlerinde yaygın ve diffüz darlığı olanlarda ve ileri derecede kireç yükü olanlarda risk daha yüksektir) Koroner Arter Bypass Ameliyatı Öncesinde Dikkat Etmem Gereken Şeyler Nelerdir? Sigara, tütün ürünü veya uyuşturucu madde kullanıyorsanız hemen bırakmalısınız. Bu ürünler koroner arterleri (kalbi besleyen damarlar) daraltır, kan basıncını yükseltir, akciğerlerde balgam birikimine neden olur. Ameliyat sonrası komplikasyon oluşma riskini arttırır Bazı kan sulandırıcı ilaçların ameliyattan önce kesilmesi gerekmektedir. Bu ilaçların hangisi olduğu, ameliyattan ne kadar süre önce kesilmesi gerektiği ve yerine kullanılacak ilaçlar konusunda doktorunuzun size önerdiği şekilde hareket etmelisiniz. Aksi taktirde ameliyat sırasında ve sonrasında kanamaya bağlı komplikasyon oluşması riskiniz artacaktır. Planlı olarak ameliyat edilecek olan hastaların ameliyat öncesi tetkiklerinin ve konsültasyonlarının zamanında tamamlanabilmesi için, ameliyattan bir gün önce en geç saat 12:00’a kadar hastaneye yatışlarının yapılması gerekmektedir. Doktorunuz aksini bildirmediği sürece, hastaneye aç olarak gelmenize gerek yoktur. Ameliyat sürecinde ve sonrasında kullanılacak olan kan ve kan ürünleri Türkiye Kızılay Derneğinden temin edilmektedir. Türkiye Kızılay Derneği yapılan kan bağışları sayesinde bu hizmetine devam edebilmektedir. Türkiye Kızılay Derneğine kan bağışında bulunmak üzere kan verebilecek kişileri ameliyat öncesinde ayarlamanız, ameliyat programınızın aksamaması için gerekmektedir. Hastaneye yattığınızda servis hemşireleri size alerji bilgileriniz, daha önce geçirmiş olduğunuz ameliyatlar, geçmiş sağlık bilgileriniz ve zararlı alışkanlıklarınız (sigara, tütün ürünü, alkol ve uyuşturucu madde) ile ilgili sorular yöneltecektir. Bu sorulara eksizsiz ve doğru olarak cevap vermeniz olarak çok önemlidir. Ameliyattan önceki gece ilgili personel size tüm vücut tıraşı ve bağırsak temizliği yapacak ve stresinizi azaltmak için sakinleştirici ilaç verecektir. Talimatlara uymanız önemlidir. Bu konuda bir sorunuz olursa doktorunuza yöneltebilirsiniz. Hastaneye yatış yaptığınızda, akciğer kapasitenizi arttırmak ve nefes darlığını azaltmak için size triflo verilerek ameliyat sonrasında nasıl kullanacağınız ile ilgili bilgilendirme yapılacaktır. Lütfen talimatlara uyunuz. Ameliyat olacağınız günün öncesindeki gece saat 24:00’den itibaren hiçbir şey yememeli ve içmemelisiniz (oruç tutar gibi). Koroner Arter Bypass Ameliyatı Sonrasında Dikkat Etmem Gereken Şeyler Nelerdir? Koroner arter bypass ameliyatı sonrasında bir ya da iki gün yoğun bakımda izlenen hastalar kalp ve damar cerrahisi servisine alınırlar Kalp ve damar cerrahisi servisine alınmanızı takiben sizden mümkün olduğunca çok mobilize olmanız (yürümeniz), düzenli olarak triflo çalışmanız ve sağ/sol yanınıza yatmamanız istenecektir. Talimatlara uymanız daha erken iyileşmenize yardımcı olacaktır. Kalp ve damar cerrahisinde yattığınız süre boyunca sizden belli aralıklarla kan tetkikleri yapılacak, EKG (kalp grafisi) ve akciğer röntgeni çekilecektir. Gerekli durumlarda bu tetkikler genişletilebilir ve aralıkları kısaltılabilir. Bu tetkikler sizin ameliyat sonrası erken dönemde yakın takibiniz için gereklidir. Ameliyat yerlerinize düzenli olarak pansuman yapılacak ve yara iyileşmesi takip edilecektir. Yara yerlerinizde akıntı, açılma veya pansumanda kirlenme tespit edecek olursanız sonraki pansuman zamanını beklemeden lütfen servis hemşirelerini bilgilendiriniz. Ameliyattan sonra hastaların bir kısmında iştah kaybı ve uykuya dalmakta zorlanma olabilir. Bu konuda endişelenmeyiniz, doktorunuza bildirirseniz sizi rahatlatacak ilaçlar başlayacaktır. Göğüs tüplerinin çekilmesini takiben risk durumunuza göre doktorunuz sizden göğüs korsesi takmanızı isteyebilir. Doktorunuz ve servis hemşirenizin önerilerine uymanız göğüs kemiğinizin açılma riskini azaltacaktır. Ameliyat sonrası dönemde kalp ve damar cerrahisi servisinde ziyaretçi kısıtlaması uygulanmaktadır. Bu durum sizin sağlığınız içindir. Hasta olduğundan habersiz bir yakınınızın size bulaştıracağı bir enfeksiyon sonrasında gelişebilecek şiddetli öksürme atakları nedeni ile göğüs kemiğinizde açılma gelişebilir. Bu durum nedeni ile tekrar ameliyat olmanız gerekebilir. Enfeksiyon riski nedeni ile servis takibiniz süresi boyunca size refakat edecek yakınınızın mutlak surette maske takması ve kişisel hijyenine dikkat etmesi önerilmektedir. Hastanede yattığınız süre boyunca doktorunuz ve hemşirenizin önerileri doğrultusunda hareket etmeniz, ziyaret kısıtlamalarına, kişisel hijyeninize ve el hijyenine azami ölçüde dikkat etmeniz gerekmektedir. Aksi taktirde hastane enfeksiyonlarına maruz kalabilirsiniz. Ameliyat sonrasında doktorunuzun ve diğer sağlık personelinin size önerdikleri haricinde herhangi bir ilaç kullanmamalısınız. Ameliyattan önce kullandığınız bazı ilaçların kullanılması size zarar verebilir. Bu konuda doktorunuza danışabilirsiniz. Evinize taburcu olmanızı takiben size önerilen süreler zarfında poliklinik kontrollerinize mutlaka gelmeli, taburculuk sonrası önerilen ilaçları kullanmalı, sigara, tütün ürünü veya uyuşturucu madde kullanıyorsanız mutlaka bırakmalı, düzenli fiziksel aktivitede bulunmalı ve diyet önerilerine uymalısınız. Uyuşturucu madde bağımlılığınız varsa, doktorunuzu bilgilendirin. Sizin profesyonel yardım almanıza yardımcı olacaktır. Doktorunuzun bilgisi olmadan ilaçlarınızı kesmeniz durumunda sağlığınız ciddi şekilde tehlikeye girebilir.