İNME (FELÇ) NEDİR?

Vücudumuzdaki tüm dokular normal fonksiyonlarını devam ettirebilmek için oksijen ve besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bu yaşamsal maddelerin taşınması ise kan aracılığı ile olur. Akciğerlerde oksijenlenen kan (temiz kan) kalbimizin pompa fonksiyonu sayesinde atar damarlarımız aracılığı ile vücudumuzun en uç noktalarına kadar ulaştırılır. Beynimiz vücut ağırlığımızın yaklaşık %2’sini oluşturur ancak metabolik olarak vücudumuzun en aktif organlarından birisidir. Kalpten pompalanan kanın yaklaşık %15-17’si beyne gider.

Felç ya da yaygın olarak bilinen ismi ile inme, beyin dokusunun bir kısmının kanama ya da damar tıkanıklığı nedeni ile normal fonksiyonlarını yerine getirememesidir. Her yıl dünya üzerinde yaklaşık 17 milyon insan inme geçiriyor ve yaklaşık 6 milyon insan bu nedenle hayatını kaybediyor. İnme, kalp hastalıklarından sonra ikinci en sık ölüm nedenidir. Dünya üzerinde 5 milyon insan inmenin kalıcı sekelleri ile yaşamına devam ediyor.

İNME NEDEN OLUR?

Yeterli oksijen ve besin maddelerinden mahrum kalan beyin hücreleri normal fonksiyonlarını yerine getiremez ve bu süre uzadıkça beyin hücreleri ölmeye başlar. Beyin vücudumuzun ana komuta merkezidir. Hareket kabiliyetimiz, konuşma, görme, işitme ve tüm bilişsel faaliyetlerimiz (çevreyi algılama, düşünme, hatırlama, okuma, yazma vb) bu ana komuta merkezinin farklı bölümleri tarafından kontrol edilir. Ana komuta merkezindeki bir sorun, etkilenen bölümün normal fonksiyonlarını yerine getirememesine neden olur. Bu durum hastada inme tablosuna yol açar. İnmelerine %20’si kanama nedeni ile ortaya çıkar (beyin kanamasına bağlı inme). İnmelerin %80’i pıhtı kaynaklı bir tıkanıklık nedeni ile beyinde kanlanma bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkar (iskemik inme). Burada dikkat çekilmesi gereken nokta şudur; Beynin sağ yarım küresi vücudun sol tarafının hareketlerini, sol yarım küresi ise vücudun sağ tarafının hareketlerini koordine eder. Bu nedenle beyinde hasarlanan taraf ile inmenin oluştuğu taraf terstir. Görme sorunları ise beyinde hasarın olduğu tarafta görülür.

İNME GELİŞEN BİR HASTADA NE GİBİ ŞİKAYETLER ORTAYA ÇIKAR?

İnmeye neden olan sorunun beynin hangi merkezinde olduğuna göre hastada şikayetler görülür. Aniden gelişen bu şikayetler kısaca: Kol veya bacakta uyuşma ve güçsüzlük (kolun/bacağın tutmaması, kuvvet kaybı, his kaybı), Yüzde şekil bozukluğu (yüzün bir tarafında, ağız ve gözde sarkma) Konuşma bozuklukları (dilin dönmemesi, peltek konuşma veya hiç konuşamama), Tek taraflı veya iki taraflı görme kaybı, Yutma bozukluğu, Denge ve koordinasyon bozukluğu (baş dönmesi ve dengesini sağlayamama), Hafıza kaybı, Bilişsel faaliyetlerde bozulmalar (düşünme, akıl yürütme, algılama bozukluğu), Okuma ve yazma bozukluğu, Şiddetli baş ağrısı (kusma, baş dönmesi eşlik edebilir) İdrar kaçırma şeklinde sıralanabilir. İnme acil müdahale edilmesi gereken bir durumdur. Bu nedenle inme geçirmekte olduğundan şüphelendiğiniz bir hasta ile karşı karşıya kaldığınızda hızlıca “112 ACİL ÇAĞRI MERKEZİNİ” arayarak yardım isteyiniz. GEÇİCİ İNME NEDİR, KALICI İNME NEDİR? i. Geçici İnme ( Geçici İskemik Atak (GİA), minör inme): Beyindeki fonksiyon bozukluğunun kısa ve geçici olarak seyretmesine geçici inme, geçici iskemik Atak (GİA) veya minör inme isimleri verilir. Hastanın şikayetleri aynen bir felç atağına benzer ancak genellikle çok kısa sürelidir. 5 dakikadan daha kısa sürebilir ve sıklıkla 24 saatten daha kısa sürede tamamen ortadan kalkar. Beyin dokusundaki geçici kanlanma bozukluğu (iskemi) nedeniyle ortaya çıkar, beyinde kalıcı bir doku hasarı, infarkt (doku nekrozu) görülmez. Sıklıkla bu durumun nedeni, beynin bir bölgesine olan kan akımında kısa süreli bir kesintiye yol açan pıhtıdır. Pıhtının erimesi sonrasında hasta tamamen normale döner. ii. Kalıcı inme (kalıcı felç): Şikayetlerin 24 saatten uzun sürdüğü veya ilk 24 saatte ölüme yol açan nörolojik hasar olarak tanımlanır. Beynin bir kısmının kan akışının uzun süreli olarak kesintiye uğramasına bağlı olarak gelişen kalıcı doku hasarı (infarkt) nedeni ile hastada ani, hızlı ve ilerleyici bir inme tablosu ortaya çıkmasıdır. GEÇİCİ İNME KISA SÜRÜYOR VE TAMAMEN ORTADAN KALKIYORSA KORKMALI MIYIM? Geçici inme atağı her ne kadar kısa sürede ortadan kalkıyor ve hastada kalıcı bir sekele yol açmıyor olsa da aslında bir “UYARI İNMESİDİR” İlk kez geçici inme atağı geçiren hastaların %10-20’si takip eden 3 ay içerisinde kalıcı inme geçirirler. Kalıcı inme, bu hastaların neredeyse yarısında, ilk geçici inme atağından sonraki 1-2 gün içerisinde ortaya çıkar. Geçici inme sonrasında kalıcı inme riski yüksek olan hastalar: İleri yaştaki hastalar, Şeker hastalığı olan hastalar, Geçici inme şikayetlerinin 10 dakikadan fazla sürdüğü hastalar, Geçici inme sırasında konuşma bozukluğu, belirgin kuvvet kaybı yaşayan hastalar. Bu nedenle geçici inme atağı sonrasında nöroloji uzmanına başvurmalısınız.